Gözden Kaçan Sinsi Hastalık: Hidrosefali

Münasebetiyle bu meseleler ya geçiştiriliyor ya da her biri için farklı branşlardaki tabiplere başvurularak tahlil aranıyor. Halbuki hayat kalitesini önemli boyutlarda etkileyen bu sorunlar “beyinde sıvı birikmesi” manasına gelen “Yetişkin hidrosefalisi” hastalığına işaret edebiliyor. Yetişkinlerde gelişen hidrosefaliye teşhis konulmasında zahmet çekildiğine dikkat çeken Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Beyin ve Hudut Cerrahisi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Gökhan Acka “Hastalığa uzun mühlet teşhis konulamamasının en büyük sebebi, hastanın yaşıdır.  Hastalar mevcut yakınmaların yaşlılığa bağlı doğal bir süreç olduğunu düşünerek tablo ağırlaşmadan tabibe başvurmazlar. Bir başka mümkün nedeni ise sıkıntıların ileri yaşlarda  yaygın görülen sistemik hastalıklardan kaynaklandığının  düşünülmesidir. Yürüme zahmeti, baş ağrısı ve idrar kaçırma üzere yakınmaların tek bir hastalık nedeniyle gelişebileceği bilinmediği için her sıkıntıya yönelik farklı branşlardaki tabiplere gidilir. Böylelikle hidrosefali yıllarca sinsi sinsi ilerleyerek hastanın konforlu bir ömür sürmesinin önünde önemli bir pürüz oluşturabilir” diyor.  Dr. Öğretim Üyesi Gökhan Acka bu çeşit yakınmalarda mutlaka bir nöroloji yahut beyin ve hudut cerrahisi uzmanlarına başvurulması gerektiğine işaret ederek, “Günümüzde tedavinin akabinde problemler ekseriyetle tümüyle ortadan kalkmakta ve hastalar kaliteli bir hayat sürebilmektedir” diyor. 

Halk ortasında “beyinde su toplanması” olarak biliniyor                                                     

Beynin iç tarafından salınarak, omurilik etrafı dahil hudut sistemi etrafında dolaşan sıvı, beynin dış yüzeyince emiliyor. Beyinde sıvı içeren boşluklarda yahut ventrikül isimli su keselerinde çok ölçüde beyin omurilik sıvısı birikmesine tıpta “hidrosefali”; halk ortasında “beyinde su toplanması” deniliyor. Hidrosefali her yaşta ortaya çıkabilse de en sık bebeklerde ve 65 yaş üzeri yetişkinlerde görülüyor. Sıvı birikmesi yüksek basınca sahip olabiliyor yahut basınç yüksekliği olmadan ve “Normal Basınçlı Hidrosefali” olarak isimlendirilen halde gelişebiliyor. Olağan Basınçlı Hidrosefali ileri yaştaki popülasyonda en yaygın görülen formu oluşturuyor. O denli ki hastalık 80 yaş üstündeki her 100 bireyden yüzde 6’sını etkiliyor. Beyin omurilik sıvısındaki sirkülasyonun bozulması, emilimin azalması ve beyin dokusundaki kimi değişiklikler hidrosefaliye yol açıyor. Lakin bu değişimlere hangi faktörlerin neden olduğu ise şimdi bilinmiyor. 

Hastalık ilerlediğinde 3 temel belirti görülüyor

Hastalığa ait fizikî ve bilişsel pek çok farklı belirti bulunuyor. Bu belirtilerin hepsi her hastada birebir anda gözlemlenmese de çoklukla birkaçı bir ortada görülüyor. En önemli belirtiler ortasında; baş ağrısı, mide bulantısı ve kusma, yürüme zorluğu yahut yürüyüş bozuklukları, istikrar yahut uyum kaybı, artan uyku eğilimi, idrar kaçırma, görme bozukluğu, bozulmuş bilişsel hünerler, hafıza kaybı ve hafif bunama yer alıyor. Fakat hastalık ilerledikçe yürüme zorluğu, idrar kaçırma ve bilişsel problemler olmak üzere 3 temel belirti klinik tabloya hakim oluyor: Uyum kaybı, yavaş, titrek ve istikrarsız yürüme usulüyle karakterize olan “yürüme zorluğu” bu belirtilerden birini oluşturuyor. “Ani ve istemsiz idrar kaçırma” ikinci temel belirti olurken; hafıza sıkıntıları, dikkat eksikliği, konsantrasyon zahmeti ve zihinsel fonksiyonlarda azalma üzere “bilişsel sorunlar” da 3’üncü temel belirti ortasında yer alıyor. 

Diğer nörolojik hastalıklarla karışabiliyor!

Normal Basınçlı Hidrosefali hastalığına teşhis konulmasında zahmet yaşanmasının bir diğer etkeni kimi nörolojik hastalıklarla ortak belirtilere sahip olması.  Bu nedenle değerlendirmenin tecrübeli bir nöroloji yahut beyin ve hudut cerrahı uzmanı tarafından yapılması değer taşıyor.  Tanı sürecinde evvel hastalığın üç ana belirtisi gözlemlenerek klinik bir kıymetlendirme ve nörolojik muayene yapılıyor. Akabinde sıvı birikimini görmek için manyetik rezonans görüntüleme (MRG) yahut bilgisayarlı tomografi (BT) kullanılıyor.  Tanıdan emin olmak gayesiyle “lomber ponksiyon” tekniğine başvurulduğunu söz eden Beyin ve Hudut Cerrahisi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Gökhan Acka “Bu süreçte bel bölgesinden bir iğneyle beyin omurilik sıvısı örneği alınarak basınç ölçülmektedir. Süreç sıvı basıncının da düşmesini sağladığı için hastada klinik belirtiler düzelebilir. Bu tablo uygulanacak cerrahi tedavinin başarısına işaret eder. Bu tetkiklerin kombinasyonuyla hastalığa teşhis konulmaktadır” diyor. 

Genellikle cerrahi teknikle tedavi ediliyor!

Normal Basınçlı Hidrosefali’nin tedavisi semptomların şiddetine, hastanın yaşına ve genel sıhhat durumuna nazaran planlanıyor. Tedavi çoklukla beynin omurilik sıvısının olağan dolanımını sağlamak gayesiyle yapılan cerrahi sistemleri içeriyor. Olağan Basınçlı Hidrosefali bulunan hastalarda uygulanan tedavilerle, yürüyüş bozukluğu, idrar kaçırma ve hafıza bozukluğu üzere yakınmalar büsbütün düzeltilebiliyor. Beyin ve Hudut Cerrahisi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Gökhan Acka bu hastalığın tedavisinde en yaygın olarak Ventrikülo-Peritoneal Şant Cerrahisi’nin uygulandığını belirterek, kelamlarına şöyle devam ediyor: “Şant cerrahisinde ince bir tüp aracılığıyla beyin omurilik sıvısı biriktiği   bölgeden alınıp karın boşluğu, kalp zarı yahut akciğer zarı üzere öteki bir yere yönlendirilmektedir. Bu formül beyin ventriküllerinin olağan boyutlarına dönmesine ve basıncın azalmasına katkı sağlamaktadır. Endoskopik üçüncü ventrikülostomi sisteminde ise olağan sıvı sirkülasyonuna imkan tanıyacak bir alternatif kanal açma süreci yapılmaktadır.  Böylece beyindeki omurilik sıvısı direkt bir ventrikülden (su kesesi) öbür ventriküle akar ve olağan sıvı deveranı restore edilir. Birtakım durumlarda ise ameliyat yerine şikayetleri ortadan kaldırmaya yönelik ilaç ve fizik tedavi üzere metotlar kâfi gelmektedir” 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı